ارزیابی عملکرد و پایداری عملکرد ژنوتیپ های گندم دوروم در مناطق گرم و خشک ایران

به منظور دستیابی به ژنوتیپ های پرمحصول و پایدار گندم دوروم با کیفیت مطلوب و مقاوم به بیماری های مهم برای مناطق گرم و خشک کشور آزمایشی با 18 ژنوتیپ برتر انتخابی به همراه دو شاهد شامل یک رقم گندم دوروم کرخه و یک رقم گندم نان تجارتی در شش ایستگاه مناطق گرمسیری شامل داراب، دزفول، اهواز، ایرانشهر، خرم آباد و زابل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سـال زراعی (88-1387 و 89 –1388) مورد مطالعه قــرار گرفتند. در هر منطقه عملکرد دانه و صفات زراعی ژنوتیپ ها یادداشت برداری شد. عملکرد دانه حاصل از هر آزمایش به طور جداگانه مورد تجزیه واریانس ساده و سپس تجزیه مرکب قرارگرفت. با توجه به معنی دارشدن اثر متقابل ژنوتیپ×سال، ژنوتیپ×مکان و ژنوتیپ×سال×مکان در تجزیه واریانس مرکب، به منظور بررسی دقیق تر اثرمتقابل و بررسی وضعیت ژنوتیپ ها از نظر پایداری، تجزیه ammi انجام شد. نتایج حاصله با رسم بای پلات نشان داد که ژنوتیپ های شماره 18 (malmuk-1/lotus-5/f3local(sel.ethio.135.85) و 20 (rascon-21/3mque/alo//foja) کمترین فاصله را از مرکز بای پلات داشتند، و با کمترین اثر متقابل به‏عنوان پایدارترین ژنوتیپ‏ها شناخته شدند. برای هر یک از محیط های مورد بررسی نیز ژنوتیپ های مناسب شناسائی شد. از نظر میزان پروتئین، ژنوتیپ شماره 20 با 2/12 درصد، بیشترین پروتئین را نیز داشت. بنابراین این ژنوتیپ با داشتن پایداری عمومی بالا، مقاومت نسبی به بیماری های مهم برگی و کیفیت دانه مناسب، به عنوان ژنوتیپ برتر برای مطالعات تکمیلی انتخاب شد.